goed gesprek

De bouw van windmolenparken is een unieke kans om de natuur onder water te versterken, stelt Floris van Hest. De Rijke Noordzee experimenteert met versterking van onderwaternatuur in windmolenparken. ‘In iets geloven vóórdat het er is, vraagt om een visionaire blik.’

De telefoon blijft aan, waarschuwt Floris van Hest, directeur van Stichting De Noordzee, bij aanvang van het gesprek. Minister Cora van Nieuwen­huizen van Infrastructuur en Waterstaat brengt vandaag een werkbezoek aan Terschelling vanwege de containerramp in de Noordzee. Stichting De Noordzee was er snel bij om de stranden schoon te maken. ‘We hebben de infrastructuur om dit te organiseren: elke zomer doen we met onze vrijwilligers een Beach Cleanup Tour, waarbij we de stranden schoonmaken.’

Schone stranden én een rijkere natuur onderwater. Hoe ontstond het idee om windmolenparken te gebruiken om de onderwaternatuur te versterken?

‘Eigenlijk is het idee meer dan tien jaar oud. Han Lindeboom, hoogleraar mariene ecologie en bestuurslid van Stichting De Noordzee, bedacht het. Toen drieënhalf jaar geleden steeds duidelijker werd op welke enorme schaal we windparken in zee gaan bouwen, zijn we het plan serieus gaan uitwerken. Op dit moment beslaan windmolenparken 0,2 procent van het Noordzeegebied. Dat zal groeien naar 5 procent in 2030 en mogelijk naar 20 tot 25 procent in 2050.’

Op de bodem van de zee bij windpark Luchterduinen, voor de kust van Noordwijk en Zandvoort, plaatsen jullie grote rifballen en oesterkooien. Met welk doel?

‘Tussen windmolens mag niet met sleepnetten over de bodem worden gevist. Nu dit gebied met rust wordt gelaten, ontstaat een perfecte plek om de mariene biodiversiteit te versterken. Oesterbanken vormen een schakel in het onderwaterleven. Oesters filteren het water. Als broedplek, voedselbron en rust- en schuilplaats zijn ze belangrijk voor de soortenrijkdom in zee. Haaien, roggen en kleinere vissen zetten eitjes af op de schelpen, opgroeiende vissen vinden er voedsel en beschutting. Een kraamkamer voor onderwaternatuur. Naast oesters gaat het ook om andere schelpdieren, wieren en koudwaterkoralen. Zij bieden voedsel en bescherming voor vissen. Die trekken op hun beurt grotere dieren aan. Uiteindelijk hopen we collega-natuurorganisaties in het buitenland ook voor dit idee te winnen.’

Hoe ging dat, toen de eerste kooien werden afgezonken?

‘Een heel spannend moment, waar we jaren naartoe werkten. Terwijl je naar een kraan op een schip kijkt, zie je niet wat er onder water gebeurt. De zee blijft mysterieus. Gelukkig kwam alles precies op de goede plek terecht. Dit jaar gaan we terug om op de zeebodem nog meer structuren te plaatsen waarop oesterlarven zich kunnen vestigen. Hoewel alles goed is voorbereid, zijn er natuurlijk kritische factoren. Blijven de oesters leven? Gaan ze zich voortplanten? Waar komen ze terecht? Maar ook: wat zijn de beste condities? Wetenschappers van Wageningen Marine Research en Bureau Waardenburg monitoren dit alles. Naast deze pilot willen we ook op andere plekken gaan testen. Als het nu niet lukt, wil dat namelijk niet zeggen dat het idee slecht is. En als dit project wel slaagt, zegt dat ook niet alles. Er kan sprake zijn van een gelukselement of condities die je moeilijk kunt beïnvloeden.’

Hoe uniek is De Rijke Noordzee?

‘Wereldwijd worden koraal- en oesterbanken hersteld en beschermd, maar de combinatie met windmolenparken is uniek. Actief interveniëren in de natuur is echt iets Nederlands. Wij willen dat natuurversterkingsprogramma’s worden verankerd in het Nederlandse beleid. Zodat ondersteuning van de onderwaternatuur een keiharde voorwaarde wordt voor de bouw van windmolenparken op zee. Nu hebben energiebedrijven een inspanningsverplichting om iets goeds te doen voor de natuur, maar dat is veel te vrijblijvend.’

Klopt het dat niet iedereen enthousiast is over forse uitbreiding van windmolenparken?

‘Er wordt nu gesproken van een mogelijke groei met 20 tot 25 procent. Het gevaar bestaat dat met een dergelijke uitbreiding de natuur het onderspit delft. Er zijn zo veel verschillende belangen: natuurbescherming, visserij, zeevaart. Daarom zijn we voorstander van een Noordzee-akkoord, met harde, op wetenschap gebaseerde afspraken over wie wat waar op de Noordzee mag doen. Wij pleiten voor duurzaam gebruik van de Noordzee met voldoende rust en ruimte voor de natuur.’

Wat heb je zelf met de Noordzee?

‘Ik heb veel met water. Als kind ging ik graag vissen in de Rijn en ik was dol op zeilen. Nu ik in de buurt van Bloemendaal woon, ben ik regelmatig op het strand met mijn kinderen en ik kitesurf graag. Als ik de zee een week niet zie, word ik onrustig.’  

Hoe kwam je terecht in de natuurbescherming?

‘Ik begon mijn loopbaan als violist. In die tijd deed ik in Borneo een bijzondere ervaring op. Ik wilde het echte regenwoud zien, maar het kostte me twee weken om dat postzegelstukje oerwoud te vinden. Dat was van grote schoonheid, maar het lag volledig ingeklemd tussen palmolieplantages. Achteraf gezien is hier het zaadje geplant om me voor de natuur in te zetten. Bij McKinsey leerde ik hoe het bedrijfsleven werkt en met welke belangen je rekening houdt. Daarna kwam ik bij de Adessium Foundation, die natuurprojecten ondersteunt, en deed ik kennis op over oceanen en het financieren van projecten. Al die zaken komen samen in De Rijke Noordzee.’

Ook in deze editie: